عرصه های همدلی وهمزبانی و راهکارهای تحقق‌ آن

امسال بیست و دومین سالی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی به‌طور رسمی، شعار یا عنوانی را برای سال انتخاب می‌کنند؛ شعاری که مبتنی بر تحلیل دقیق از شرایط پیش‌رو و نیاز کشور برای پیشرفت یا غلبه بر مشکلات است.مرور و دقت در عناوین و شعار های بیست و یک سال گذشته این نکته را آشکار می‌سازد که دو موضوع اقتصاد و وحدت، به ترتیب بیشترین فراوانی را داشته‌اند؛لذا نخستین سؤالی که به ذهن خطور می کند فلسفه و چرایی انتخاب این شعار برای سال جاری است، بخصوص که شاید در وهله اول و برای برخی این انتخاب قدری دور از انتظار بود چرا که نتیجه این شعار را بیشتر در سبد دولت می‌دیدند! غافل از این‌که رهبری نظام فارغ از گرایش‌ها و دسته‌بندی‌های رایج سیاسی و صرفا مبتنی بر مصالح و منافع ملی گام برمی‌دارد و همگان را نیز به همین نگاه فرامی‌خواند.

گفتمان موجب کاهش منیت و تصمیم‌گیری فردی می‌شود و سالم‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راهبرد در راستای توسعه جامعه و کاهش تنش و منازعات است، گفتمان موجب کاهش فاصله دولت و ملت می‌شود و تکیه‌بر قدرت نرم و کاهش تکیه‌بر قدرت سخت است.امروزه گفتمان انقلاب اسلامی به یکی از گفتمان‌های مطرح و موثر منطقه‌ای و جهانی تبدیل شده و قدرت ایران در منطقه مورد توجه و اعتراف جهانیان است. این نفوذ گفتمانی که برگرفته از آرمان‌های اسلام و انقلاب اسلامی است، خاستگاه ایرانی دارد.یکی از پایه های این گفتمان و قدرت جمهوری اسلامی، پیوند ملت و دولت است. باتوجه اینکه تحقق شعار ویژه سال از سوی مقام معظم رهبری یعنی همدلی و هم‌زبانی با گفتمان امکان‌پذیر است،لذا طرح شعار همدلی و همزبانی توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی حاوی نکات و پیام های مهمی است که در ذیل به انها اشاره میگردد.

فلسفه اصلی انتخاب شعار سال 94 از سوی سکاندار با تدبیر کشتی انقلاب به عنوان همدلی وهمزبانی میان دولت و ملت،زمینه ایحاد  پیشرفت داخلی، اقتدار و عزت کشور با بهره‌گیری از فرصت‌ها و ظرفیت های داخلی و خنثی سازی راهبرد دشمن در ایجاد شکاف بین ملت و دولت را میسر میسازد و در واقع تحقق این شعار، تضمین کننده شکست راهبرد اصلی دشمن از یکسو و فراهم کردن زمینه استحکام درونی و افزایش اقتدار و حل مسائل اساسی در سایه همکاری صمیمانه دولت و ملت خواهد بود.

حال هم‌دلی و هم‌زبانی چه نیست؟

-ندیده گرفتن اشکالات و دادن چک سفید امضاء، بی‌تفاوتی و بستن دهان منتقدین: همان‌طور که رهبر انقلاب تصریح کردند نباید به بهانه هم‌دلی و وحدت اشکالات را نادیده گرفت، انحراف‌ها از اصول انقلاب را به کنار گذاشت و مردم را تبدیل به افراد بی‌تفاوت و منفعل ساخت. چه این‌که به تعبیر امیرالمؤمنین (ع) سکوت دربرابر اشکالات مصداق دشمنی و عداوت است.

-عدم وجود اختلاف‌سلیقه: انتظار عدم وجود اختلاف‌سلیقه بین بخش‌های مختلف مردم، نخبگان و دولت امری غلط است. شناخت‌های مختلف، شاکله‌های شخصیتی مختلف، وابستگی فکری و ارتباطات مختلف و… اختلاف‌سلیقه مختلف به وجود می‌آورد. قرار نیست همه یک‌جور فکر کنند، اما کسی حق ندارد خلاف اصول حرکت کند. مهم‌ترین اصول هم آرمان‌های اصلی انقلاب نظیر استقلال، عدالت، آزادی و جمهوریت و حاکمیت اسلام در همه شئون جامعه و نقش مسئول دولت در اصلاح مردم است.

 مهمترین عرصه هایی همدلی و همزبانی:

-عرصه های مربوط به دولت: دولت برای آنکه بتواند آحاد مردم را نسبت به فعالیت ها، برنامه ها و اقداماتش با خود همدل و همزبان سازد می بایست در عرصه های زیر اقدامات قابل توجهی انجام دهد:افزایش مشارکت اجتماعی و واگذاری امور به مردم-اصلاح بوروکراسی اداری و تسهیل ارائه خدمات به مردم- سلامت اداری و مقابله با فقر، فساد و تبعیض-ارتقای سطح رفاهی و بهبود معیشت مردم-صداقت، شفاف سازی در عملکرد و پاسخگویی در مسئولیت-قانون مداری و حراست از حقوق مردم.

عرصه های مرتبط با ملت: آحاد مردم نیز موظفند بر اساس توصیه رهبر انقلاب برای تحقق همدلی و همزبانی با دولت نسبت به تحقق موارد زیر اهتمام جدی داشته باشند:پرداخت منظم مالیات و حقوق دولت-اعتماد به دولت-نقد منصفانه و پرهیز از سیاه نمایی.

هم‌دلی و هم‌زبانی چگونه محقق می‌شود؟
مقام معظم رهبری با نام گذاری سال جدید به عنوان «دولت و ملت، همدلی و همزبانی» به شیوه سال‌های اخیر از همه نهاد‌ها و گروه‌ها در کشور خواستند که در جهت همدلی و همزبانی حرکت کنند. وبا توجه به اینکه خروجی همدلی و همزبانی کلید اصلی حل مسائل ومشکلات جامعه میباشد و می‌تواند منجر به افزایش سرمایة اجتماعی، ارتباط و همکاری صمیمانه بین مردم و دولت گردد؛ طبیعتا راهکارهای متفاوتی برای تحقق آن وجود دارد که هر کدام در جای خود باید مورد بررسی قرار گیرد.

-توجه به معارضه دشمن و خودی و غیرخودی: هم دولت و هم منتقدین باید توجه کنند، دشمنی هست که در حال برنامه‌ریزی برای ریشه‌کنی همه‌ی آن‌هاست. عدم محبوبیت دولت و اقدامات نابه‌جا و توهین به منتقدین بهانه نپذیرفتن مشروعیت دولت و نافرمانی مدنی یا خودداری به دفاع از اصل حاکمیت در صورت وجود بحران نیست. دولت هم باید بداند دشمن از مذاکرات و تحریم برنامهٔ همزمان به سازش کشیدن نظام اسلامی و براندازی را دارد. در صورت در شرایط خطر، در صورت فاصله گرفتن مردم و نخبگان متدین و انقلابی نیز کسی برای دفاع از دولت باقی نمی‌ماند.

-شفافیت اقدامات مسئولین و عدم در موضع تهمت قرار دادن خود: اگر اقدامات مسئولین شفاف باشد و مردم را محرم بدانند، هم موجب همراهی مردم و نخبگان خواهد شد هم باعث خواهد شد تا ضعف‌ها به‌وسیله خودی‌ها و منتقدین درون گفتمان انقلاب مشخص شود و دولت بدون ضعف بر کشور حکومت کند؛ اما اگر حوزه‌های مختلف نظیر هسته‌ای، پرونده‌های اقتصادی مثل کرسنت، طرح تحول نظام سلامت و… جزو مواردی شد که دچار عدم شفافیت یا ممنوعیت اظهارنظر و انتقاد شد، زمینه سوءظن فراهم می‌شود.

-اجرای اقتصاد مقاومتی و مطالبه آن: اگر مهم‌ترین مسئله مناقشه و خطر اقتصاد است، پس باید این موضع خطر و اختلاف را رفع کرد. اقتصاد مقاومتی باید از کلیات خارج‌ و به‌جای ماندن در کلیات، مسائل عینی آن در حوزهٔ های مختلف مطالبه گردد.

-عدالت: اختلافات از جایی آغاز می‌شود که عدالت زیر پا گذاشته می‌شود. مردم اگر ببینند در کشور عدالت برقرار است و مسئولین جدی و نه شعاری و سیاسی به مقابله با فقر، فساد، تبعیض و اشرافیت می‌پردازند. در برابر مردم به عدالت رفتار کرده و با مخالفین خودشان خارج از عدالت رفتار نمی‌کنند، تبعیض برقرار نیست.

-عدم توهین متقابل و تمرکز بر انتقاد از اعمال نه انگیزه‌ها: اگر مسئولین به منتقدین خود توهین نکنندو از سوی دیگر منتقدین به‌جای تمرکز بر جستجوی انگیزه‌های مسئولین بر نقد عملکردها متمرکز شوند،  هم زمینه بازگشت برای مسئولین فراهم می‌شود و هم زمینه ریشه‌کن کردن تفکر جستجوی راه‌حل‌ها در خارج.

-عدم تقسیم مردم به تقسیماتی نظیر افراطی و معتدل: عدم تبعیض و تفاوت گذاشتن بین مردم باعث همدلی و هم‌زبانی مردم و مسئولین است. تا جامعه‌ای قطبی نشود و شکاف در آن فراهم نشود زمینه نزاع ایجاد نمی‌شود. مسئولین سه قوه باید توجه کنند دعوای سیاسی و… تا قبل از قرار گرفتن آن‌ها بر کرسی مسئولیت معنا دارد و پس‌ازآن متعلق به همه مردم اعم از مخالفین و موافقین خود و مسئول و پاسخ‌گو در برابر همهٔ آن‌ها باید باشند.

-گفتمان‌سازی و مطالبهٔ اصول انقلاب: وحدت بر محور اصول انقلاب که موردقبول همه است شکل می‌گیرد، نه با تسامح در اصول. گفتمان‌سازی اصول اصلی انقلاب مثل استقلال، عدالت، آزادی و پیشرفت زمینه وحدت حقیقی و به رسمیت شناخته شدن اختلاف‌سلیقه‌ها را پدید می‌آورد. اگر استقلال و نگاه به درون گفتمان و لوازم آن مورد گفتمان‌سازی و مطالبه قرار گرفت، آنگاه مسئولین حتی اگر نخواهند مجبورند به اقتضائات آن عمل کنند، لذا به‌جای شکل‌گیری دوگانهٔ تعامل سازنده با جهان؛نگاه به درون، اختلاف‌سلیقه‌ها به برنامه‌های عینی مبتنی بر نحوهٔ حل مسائل کشور بر اساس ظرفیت‌های درونی کاهش خواهد یافت.

-مردمی کردن اقتصاد و حضور مستقیم متدینین و انقلابیون در اقتصاد، کشاورزی، صنعت و علم و فناوری: حل معضل اقتصاد نیز تنها به‌وسیله دولت نیست و به مردمی کردن اقتصاد منوط است.اگر در کشور سر پایبندی و عدم پایبندی دولت‌ها به مواردی نظیر خودکفایی در کشاورزی و صنعت روبه‌رو هستیم، اگر مردم و به‌ویژه مردم متدین و انقلابی خود وارد این عرصه شوند، مسئله رفع خواهد شد.

حرف آخر:
تاکید بر همدلی و همزبانی به معنی بسته شدن فضای انتقاد در دولت نیست اما توجه مرز انتقاد و تخریب و هجمه‌های جناحی وسیاسی موضوع قابل توجه دیگری است که نباید از اهمیت آن غافل شد.سال ۹۴ و انتخابات آتی مجلس شورای اسلامی می‌تواند زمینه گسترش این نوع رفتارهای مخرب را بیشتر کند، از همین رو مقام معظم رهبری کاملا هوشمندانه و به موقع بر همدلی و همزبانی دولت و ملت تاکید کردند تا روابط تعاملی میان نهادهای مختلف قدرت به عنوان بستر اولیه همدلی دولت و ملت شکل گرفته و رقابت‌های انتخاباتی در مسیر تحقق اهداف اصلی نظام جمهوری اسلامی مانع تراشی نکند.

سخن پایانی اینکه به تعبیر امام خمینی(ره)رمز عبور از گردنه های سخت و چالش‌های اساسی  در قالب مفهوم «وحدت» و حول اسلام عزیز و منافع ملی و عبور از خودخواهی ها و گذشت از منافع حقیر فردی و جناحی امکان پذیر می باشد ؛لذا همدلی و همزبانی با خود پیام اتحاد،جهت نیل به توسعه و پیشرفت کشور را به همراه دارد, که اگر می خواهیم به این نعمت بزرگ نایل شویم باید رویکرد و نیت دولت و ملت نسبت به یکدیگر خدمتگزاری، مجاهدت، بصیرت و خدمت باشد.امید است هم دولت و هم ملت بویژه جریان‌های سیاسی و خواص، ضمن بی‌تفاوت نبودن، نظارت کردن، انتقاد کردن و تذکر دادن در چارچوب منطقی و با اهتمام در مسائل اساسی کشور، خشم مقدس خود را در مقابل دشمن به‌کار گیرند و در داخل همدل و همزبان باشند تا رهنمود قرآنی «مُحَمَّدٌ رَسولُ اللَّهِ وَالَّذینَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَی الکُفّارِ رُحَماءُ بَینَهُم» نمود عینی پیدا کند.