مدیریت جهادی و بازخوانی ارزش‌ها

نامگذاری سال پیش رو از سوی مقام معظم رهبری به نام سال «اقتصاد وفرهنگ، باعزم ملی و مدیریت جهادی» سبب شد تا برخی مفاهیم بار دیگر در عرصه های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی کشور به عنوان مفاهیم راهبردی نمود پیدا کنند. در این میان مدیریت جهادی به عنوان کلید واژه‌ای محوری توجه بیشتری را به خود جلب کرده است زیرا یک باور عمومی ایجاد شده است که پیشبرد امور کشور در همه حوزه ها به واقع نیازمند تغییر نگرش مدیریتی از رویکردهای صرفا بروکراتیک و محصور در کلیشه ها و قالب های دیکته شده در نظام اجرایی کشور به نگرشی نزدیک تر به روح و اصل انقلاب اسلامی یعنی همان مدیریت جهادی است. همان نوع مدیریتی که اگر در جریان دفاع مقدس بر جبهه ها حاکم نبود شاید تا به امروز نیز نمی توانستیم تمامیت ارضی را به کشورمان برگردانیم.

اما در این میان هر چند به ابعاد مختلف موضوع مورد اشاره رهبری پرداخته شده است، توجه به نقش و جایگاه جوانان در تبیین مفهوم مدیریت جهادی و عمل به آن مورد غفلت قرار گرفته است. جوانانی که چه در نگاه امام عزیز و بنیانگذار انقلاب اسلامی و چه در کلام رهبر معظم انقلاب جایگاه ویژه ای دارند و اتفاقا هر وقت سخن از تحول است به آنها اشاره شده و از ظرفیت آنان سخن گفته شده است. 

 

در همین باره می توان اشاره کرد به فرمایشامام راحل که می فرمایند: «شما جوانان عزیز اثبات کردید که می‌توانید در مقابل قدرت‌ها ایستادگی کنید و می‌توانید کشور خودتان را حفظ کنید ... و فرزندان شما ... ایران و اسلام را بیمه کنند برای همیشه. شما ثابت کردید که هرچه را بخواهید می‌توانید ایجاد کنید. شما یک معجزه‌ای در دنیا به ظهور رساندید که آن معجزهِ قدرت الهی بشر بود. شما در مقابل تمام قدرت‌هایی که می‌خواستند ایران را و ایرانی را ببلعند ... ایستادید.»(صحیفه نور، 16/76) 

 

همچنین رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در مراسم نوزدهمین سالگرد رحلت امام خمینی (ره) می فرمایند: نسل جوان امروز نیز با شور و شعور فوق العاده خود و با تلاش علمی، اجتماعی و سیاسی، بقا و نشاط انقلاب را تضمین می کند چرا که همه قشرها و نسل های پی در پی این سرزمین با انقلاب بزرگ اسلامی، نسبت واحدی دارند و در حفظ و استمرار آن سهیم و شریکند.

 

اشارات بالا به عنوان مثال هایی از ده‌ها فرمایش بنیانگذار انقلاب اسلامی و همچنین رهبر کنونی انقلاب اسلامی بدان سبب بود که گوشزد کنیم جوانان در نگاه رهبران انقلاب همواره نقشی تحول گرا، آغاز گر و پیشبرنده داشته اند.

اما در این مجال کوتاه بحث نگارنده پیرامون جایگاه جوان ایرانی در تبیین موضوع مدیریت جهادی و همچنین بازخوانی ارزش های انقلابی است که می تواند در فرایند تحقق مدیریت جهادی منشاء اثر باشد. با پذیرش اینکه یکی از دلایل اصلی طرح موضوع مدیریت جهادی از سوی رهبری فقدان این نوع نگرش در مدیریت اجرایی کشور بوده است به نظر می رسد قشر جوان ما باید با تدقیق و تحقیق درباب دغدغه های رهبری ـ و به طور خاص موضوع مدیریت جهادی ـ خود را برای ورود عالمانه به عرصه اجرایی کشور آماده کند البته در این میان باید تاکید کرد که سخنان رهبری تنها ناظر به مدیریت دولتی نیست بلکه نگرش جهادی را در همه عرصه ها باید حاکم کرد چه در حوزه فردی و مسیر تکامل شخصیتی و فکری و چه در حوزه های فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی بخش خصوصی و غیر دولتی. 

 

رهبر معظم انقلاب در تبیین مدیریت جهادی می فرمایند: «جهاد یعنی مبارزه. در زبان فارسی جنگ و ستیزه‏ گری معنای مبارزه را نمی ‏دهد. می‏گویی من دارم مبارزه می‏کنم: مبارزه‏ علمی می‏کنم، مبارزه‏ ی اجتماعی می‏کنم، مبارزه ‏ی سیاسی می‏کنم، مبارزه‏ ی مسلحانه می‏کنم، همه‏ ی این‏ها مبارزه است و معنا دارد. مبارزه یعنی تلاش پر نیرو در مقابل یک مانع یا یک دشمن. اگر هیچ مانعی در مقابل انسان نباشد مبارزه وجود ندارد. در جاده‏ آسفالته انسان پایش را روی گاز بگذارد و با باک پر از بنزین سفر کند این را مبارزه نمی‏ گویند. مبارزه آن‏جایی است که انسان با مانعی برخورد کند که این مانع در جبهه‏ های انسانی‏ می‏شود دشمن و در جبهه ‏های طبیعی می‏شود موانع طبیعی. اگر انسان با این موانع درگیر شود و سعی کند آن‏ها را از میان بردارد این می‏شود مبارزه. جهاد در زبان عربی عیناً به همین معناست یعنی مبارزه. جهاد در قرآن و حدیث هم به همین معناست. همه جا به معنای جنگ مسلحانه نیست. البته یک جا با جنگ مسلحانه تطبیق می‏کند یک جا هم با جنگ غیرمسلحانه تطبیق می‏کند» (سخنرانی عمومی رهبرانقلاب ۱۷ /۴/ ۸۳)

 

از سوی دیگر نیاز به بازخوانی ارزش های انقلابی برای جوانان امروز ضرورتی اجتناب ناپذیر است در واقع باید بپذیریم که هر چند در مبانی و اصول انقلابی طی بیش از 3 دهه اخیر ثابت قدم بوده ایم اما بسیاریاز ارزش های انقلاب در اندیشه مدیران اجرایی و برخی اقشار تاثیرگذار جامعه دچار تغییراتی شده است که نیاز به بازخوانی آنها را جدی تر می سازد.

خالص کردن کار برای خدا، ساده زیستی، ارجحیت بخشی جمع بر فرد، مسئولیت پذیری دلسوزانه، گذشت و نوع دوستی تنها بخش هایی از ارزش های انقلابی است که امروزه متاسفانه جامعه ما از کم رنگ شدن آنها رنج می برد. باید بپذیریم که جامعه کنونی ما در مسیری قرار گرفته که خودخواهی ها، حریص بودن بر جمع کردن ثروت، بی تفاوتی نسبت به مسائل پیرامونی و هزینه فایده کردن در انجام امور روز به روز پررنگ تر شده و بعضا به ارزش های خودساخته جامعه تبدیل شده اند.

 

اکنون به نظر می رسد جامعه ما به شدت نیازمند حرکتی خالصانه از سوی قشر جوان باشد که با مدیریتی جهادی و بدور از خودنمایی و گرفتاری در چمبره قواعد خود ساخته عزمش را برای بازگرداندن ارزش های اخلاقی انقلاب به جامعه کنونی جزم کند. جوان امروز باید از همه ظرفیت های سخت افزاری و نرم افزاری از جمع ها و تشکل های فرهنگی در مساجد و دانشگاه ها و مدارس گرفته تا فضاهای مجازی و شبکه های اجتماعی بهره ببرد تا بتواند جامعه را متوجه حرکت خزنده ای کند که هدفش فاصله انداختن میان مردم و ارزش های اصیل انقلاب است.

باید گفت که اکنون عرصه یک جدال بزرگ فراهم شده است، واقعیتی که با کمی تامل می توان دریافت امری خیالی و ذهنی و یا توهم توطئه نیست بلکه یک رویارویی تمام عیار است که اگر غفلت کنیم بازنده بزرگ آن ما خواهیم بود. برای همین جوانان ما باید به این باور برسند که بار دیگر نیاز جدی به حضور آنها در صحنه احساس می شود نیازی که مستلزم افزایش آگاهی، تسلط بر ارزش های واقعی، خروج از قواعد خودساخته و در پیش گرفتن شیوه مدیریتی جهادی است.