نقش همدلی و همزبانی دولت و ملت در پیشرفت و توسعه کشور

امسال را باید سال همکاری‌های گسترده‌ی دولت و ملّت دانست؛ من این شعار را برای امسال انتخاب کردم: «دولت و ملّت، همدلی و هم‌زبانی». امیدواریم این شعار در عمل تحقّق پیدا کند .(پیام نوروزی مقام معظم رهبری؛ به مناسبت آغاز سال ۱۳۹۴) نام‌گذاری سال‌ها که با ابتکار رهبر معظم انقلاب پایه‌گذاری شده است، موضوعی است که نقش بسزایی در پیشرفت و توسعه کشور دارد. در حقیقت این شعارها علاوه بر این که هدف و راهبرد را تعیین می‌کند، موجب وحدت ملی برای رسیدن به پیشرفت و تعالی می‌شود. مقام معظم رهبری در این سال‌ها با زیر نظر داشتن دقیق مسائل کشور و نیازسنجی واقعی نام‌هایی انتخاب کرده‌اند که نیاز روز کشور بوده است. انتخاب شعار سال ۹۴ توسط رهبر معظم انقلاب یعنی: «همدلی و همزبانی میان دولت و ملت» در واقع نشان از نگاه عمیق و همه‌جانبه ایشان در شرایط ویژه داخلی و بین‌المللی دارد. این نگاه همه‌جانبه و کوشش برای حرکت در مسیر یک گفتمان مشترک می‌تواند عبور از گردنه تاریخی پیش‌روی نظام و مردم در سال ۹۴ را بسیار آسان‌تر کند. تردیدی نیست که ثمره همدلی و همزبانی وحدت خواهد بود و البته وحدت کلید پیروزی و رسیدن به قله‌های پیش‌رو است.
انتخاب نام برای سال از جایگاه رهبری، به‌نوعی امری الزام‌آور از بالاترین مقام حکومتی است و مسئولین باید به مقتضیات آن پایبند باشند و در راستای آن برنامه‌ریزی و عمل کنند، ولو اینکه به آن معتقد نباشند و از سوی دیگر، این نام‌گذاری از سوی مقامی دینی صورت می‌گیرد؛ یعنی مرجعیت تقلیدی که اکنون جایگاه حکومتی یافته و این به معنی آن است که علاوه بر جایگاه سیاسی، جایگاه مرجعیت نیز سبب می‌شود تا کلام رهبری برای بخشی از جامعه، حجیت داشته باشد و در راستای اجرای فرامین وی گام بردارند.

تأمل در تعبیر «دولت و ملت، همدلی و همزبانی»
تأمل در تعبیر «دولت و ملت، همدلی و همزبانی» نشان می‌دهد جدای از لزوم کمک و اعتماد مردم به مسئولان کشور برای پیشبرد امور و گذر از موانع، این نام‌گذاری وجه دیگری نیز دارد و آن لزوم اعتماد مسئولان و به ‌ویژه دولتمردان به آحاد ملت به جای وعده‌های پوچ و غیر‌واقعی دشمنان در مذاکرات است. به بیان دیگر، از آنجایی که در یک سال و نیم گذشته بارها و بارها بسیاری از مقامات ارشد دولت از لزوم توافق هسته‌ای برای اداره کشور سخن گفته‌اند و در این میان کمتر به ظرفیت‌های عظیم داخلی و توانمندی‌های مردمی برای پیشبرد امور کشور سخن به میان آورده شده است، به نظر می‌رسد این وجه از نام‌گذاری سال ۹۴ به هیچ عنوان نباید در میان پروپاگاندای برخی رسانه‌های خاص مورد غفلت قرار گیرد و فراموش نشود که با اعتماد مسئولان و دولتمردان به توانمندی‌های داخلی و ظرفیت‌های مردمی، نه تنها آهنگ همدلی و همزبانی مردم با دولت نیز سرعت بیشتری به خود خواهدگرفت بلکه یگانه راه عبور از بسیاری از مشکلات کنونی نیز در همین چارچوب باید جست‌وجو شود و هر آنچه قرار است از طریق توافق احتمالی با ۱+۵ با هزاران «اما و اگر» عاید دولت و ملت شود، با اعتماد دولت به ملت در مقیاس بسیار بیشتری قابل حصول و بهره‌وری خواهد بود.

ضرورت برطرف نمودن شکاف میان دولت و ملت
پر واضح است که این نام را نیز می‌توان در چارچوب مرحله دولت‌سازی اسلامی تحلیل نمود. از منظر صاحب‌‌نظران؛ برطرف نمودن شکاف دولت و ملت که می‌توان آن را از جمله شکاف‌های فعال در جامعه دانست که در شرایط حاضر با طرح فسادهای اخیر در فضای عمومی نیز تشدید شده است، می‌تواند موجب پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی گردد. برای رسیدن به اهداف انقلاب اسلامی، همدلی و همزبانی دولت و ملت و برطرف نمودن شکاف بین این دو از جمله ضروریات است. دولت اسلامی دولتی است از دل ملت و برآمده از آن که خواست اسلام و مسلمین را پی می‌گیرد به همین جهت تحقق همدلی و همزبانی دولت و ملت برای رسیدن به دولت اسلامی ضروری است. در این جهت نه دولت باید ملت را نامحرم و غیر‌خودی بداند و او را در روند مدیریت کشور و تصمیمات شرکت ندهد و نه ملت، دولت را به حال خود رها کند و خود را در قبال اتفاقات و حوادث مسئول نداند. البته باید دقت داشت که همزبانی و همدلی این دو رکن جمهوری اسلامی یعنی دولت و ملت، طرفینی است؛ بدان معنا که نباید این نام‌گذاری به همدلی و همزبانی ملت نسبت به دولت و بلعکس دولت نسبت به ملت تفسیر شود. دولت اسلامی دولتی است که از یک‌سو فرهنگ سیاسی مردم در آن مشارکتی است و سوی دیگر دولت صرفاً به دنبال تحقق خواست نخبگان و گروه‌های قدرت و ثروت نیست بلکه خواست آحاد مردم مسلمان را پی می‌گیرد.

«ملت» به ‌عنوان «کارفرمای دولت»
رهبر معظم انقلاب در پیام نوروزی‌شان ضمن معرفی «ملت» به ‌عنوان «کارفرمای دولت» بر خصوصیت مهمی از این کارفرما انگشت گذاشتند: «عزم». ایشان تأکید کردند که از دوتاییِ «عزم ملی و مدیریت جهادی»، اولی که به ملت مربوط بود مخصوصاً در راهپیمایی‌های عظیم و متعددشان به ‌طور کامل محقق شد و معلوم گشت که «از طرف ملت عزم لازم وجود دارد.» اما از نظر ایشان تحقق مدیریت جهادی به کاملیِ عزم ملی نبود و صرفاً «هر جا مدیریت جهادی بروز داشت» پیشرفت‌ها نیز آشکار بود. بدین ترتیب صورت‌مسئله‌ی ما قدری تکمیل‌تر می‌شود: از یک‌سو کارفرمایی داریم که عزم راسخی به نمایش گذاشته، از سوی دیگر نیز کارگزاری داریم که - نه به‌اندازه‌ی کارفرما اما او هم - نشان داده است که هر جا اراده کند می‌تواند. حالا قرار است این دو گروه بیش ‌از پیش با یکدیگر همدلی کنند. یعنی توانِ «خود را جای دیگری گذاشتن» را بیش‌ازپیش در خود تقویت کنند.

جان کلام
همدلی و همزبانی میان مردم و مسئولان از لوازم اساسی مملکت داری و پیشبرد امور کشور است و در شرایطی که با فشارها و تحریم های بین‌المللی روبرو هستیم و ضرورت توجه به ظرفیت‌های درونی بیش از پیش خود را نشان داده است،‌ توجه به این مهم می‌تواند اهرم درونی کارآمدی در استحکام بخشی ساخت درونی قدرت نظام جمهوری اسلامی ایران باشد. با این وجود،‌ نکته مهم در این خصوص این است که این مهم بتواند خود را در کنش‌های عملی مردم و مسئولان نشان دهد و راهنمایی برای انسجام‌بخشی به کنش‌های آنان باشد. به عبارت دیگر، کارآیی این مهم تنها زمانی به منصه ی ظهور می‌رسد که خود را در کنش‌های متقابل مردم و مسئولان نشان دهد و در حد شعار باقی نماند.اگرچه در این خصوص سخن فراوان و سینه پر از ناگفته‌ها است اما فعلا به همین میزان بسنده کرده و امیدوارم صاحب‌نظران و تحلیل‌گران در طول سال و با کمک اربابان جراید کشور به تبیین این پیام مهم بپردازند و ادای دین نمایند.