همدلی وهمزبانی

راهکارهای تقویت و تعمیق همدلی و هم زبانی

همدلی وهمزبانی

راهکارهای تقویت و تعمیق همدلی و هم زبانی

همدلی وهمزبانی
حضرت علی (ع) راه تحقق جامعه همدل را درک متقابل وظایف، خیرخواهی و نصیحت، یاری رسانی نیکو و امر به معروف و نهی از منکر می دانند.مقام معظم رهبری سال ۱۳۹۴ را با عنوان “دولت، ملت، هم دلی و هم زبانی” نامگذاری کردنددر شعار امسال، همدلی نماد هماهنگی های باطنی است و همزبانی نماد هماهنگی های بیرونی است. قلمرو این هم دلی و هم زبانی، همه میدان‌هایی است که پیشرفت کشور و تحقق عدالت و گسترش معنویت، به آن نیاز دارند .اگر چه رابطه و حقوق بین دولتمردان و مردم ، امری دو سویه است، اما به حکم قاعده ی منطقی «الناس علی دین ملوکهم » وظیفه ی دولتمردان در این امر سخت تر از مردم و رسانه ها است.از این حیث، افزودن پسوند «هم زبانی» در عنوان سال،می تواند دلالتی دال بر این بخش از منازعاتی باشد که در سال های اخیر رخ داده است.
پیوندهای روزانه
پیوندها
طبقه بندی موضوعی
آخرین نظرات

یکی از ملزومات دستیابی به رشد و توسعه و یا هر هدف والایی، در ابتدا داشتن یک برنامه ریزی و چشمانداز کلان از اهداف است تا بدین طریق تمام اقشار جامعه و طبقات از دولتمردان گرفته تا مردم، وظایف خود را در آن چشم انداز شناخته، تعریف کرده و گامهایی هماهنگ به سوی کمال مطلوبها بردارند. هر ساله همزمان با آغاز سال نو، مقام معظم رهبری در اقدامی مدبّرانه، با توجه به شرایط و مقتضیات زمانی و مکانی، اقدام به نامگذاری آن سال متناسب با نیاز جامعه میکنند و در عین کوتاهی و مختصرگویی، چشماندازی را برای آن سال تعریف مینمایند تا تمامی سطوح جامعه، یکصدا و یکدست در راستای تحقق آن چشمانداز با برنامهریزی و سازماندهی و بهکارگیری تمامی پتانسیل های موجود حرکت کنند. البته، این نامگذاریها تنها مختص به یک سال خاص نمی باشد، اما مقضیات و شرایط داخلی و خارجی اولویتهای خاصی را ایجاب میکند که بایستی به فراخور اهمیت، مورد توجه و تأکید قرار گیرد.


اما شعارها، برنامه ها و تصمیمات مقامات سیاسی و کشوری جز در سایه حمایت و همکاری ملت جامه عمل نمی پوشد و لازمه پیشبرد اهداف دولت و نظام، پشتیبانی و همراهی مردمی از آنها میباشد. پشتوانه مردمی یکی از ابزار تأثیرگذار و تعیین کننده در حاکمیت کشورها و ارزیابی نظام و دولت مستقر است که سرمایه اصلی هر حاکمیت و نظام سیاسی محسوب میشود. یکی از ویژگی های مهم انقلاب اسلامی ایران، گره خوردن انقلاب اسلامی با مبانی اسلامی و تأکید بر نقش مردم است مردم، محور اصلی تحقق نظام اسلامی و مورد توجه ویژه امام و رهبری بوده است. در نظام اسلامی باید این اصل را بیشتر مورد توجه قرار دهیم که مردم سرمایه های واقعی به شمار میروند و بر این اساس، از یک سو، مردم می توانند مشکلات دولت را درک نموده و به یاری مسئولان و متولیان امر بشتابند و از سوی دیگر، دولت نیز با بهره گیری از توانمندی ها و ظرفیت های مردمی از معضلات و مشکلات جامعه و کشور بکاهد. بنابراین، سرمایه و درک و اعتماد متقابل و همدلی و همزبانی میان دولت و ملت می تواند به رفع مشکلات جامعه در عرصه های مختلف داخلی ازجمله فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و نیز حضوری هر چه بهتر و استواراتر در عرصه خارجی و بین المللی کمک کند.

تاریخ کشور ما به خوبی نشان داده که هر زمان مردم در کنار حکومت قرار داشته اند ملت توانسته بر مشکلات فائق آمده و راه موفقیت را طی کند. نمونه های اخیر این موضوع را می توان در پیروزی انقلاب و دفاع مقدس مشاهده نمود و در حال حاضر نیز در اجرای برنامه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به ویژه اقتصاد مقاومتی باید این نقش محوری و ظرفیت اساسی مورد توجه جدی قرار گیرد. از این رو، ترمیم و تحکیم روابط میان دولت و ملت  برای تحقق شعار همدلی و هم زبانی از اهمیت به سزایی برخوردار است که در ادامه این مقاله بدین موضوع پرداخته میشود.

مقدمه

مفهوم واصطلاح همدلی و هم زبانی

متفاوت با شعارهای چند سال گذشته که بیشتر اقتصادی و بعضاً فرهنگی » همدلی و همزبانی دولت و ملت « شعار بود، ماهیت سیاسی و اجتماعی دارد که از چهار واژه تشکیل شده است: همدلی، همزبانی، دولت و ملت. همدلی که مترادف لاتین آن کلمه Sympathy اتحاد، اتفاق، سازواری، وفاق، همراهی،« است در لغت با معانی درک افکار و احساسات « مترادف میباشد و در اصطلاح روانشناسی به معنای » همفکری، یکرنگی و یگانگی اطلاق میشود. به » شخص دیگر، به احساس کسی وارد شدن و توانایی ادراک تجربه ذهنی و افکار فرد دیگر

اینکه فرد ،» خود را جای دیگران گذاشتن و درک افکار و احساسات شخص دیگر « عبارتی، همدلی یعنی توانایی بتواند مسائل دیگران را حتی زمانی که در آن شرایط قرار ندارد درک کند و برای نظرات و احساسات آنها ارزش و احترام قائل شود. بر این اساس، میتوان گفت واژه همدلی بر یگانگی، اتحاد و وحدتی اشاره دارد که در آن صمیمیت، صفا و عواطف خوشایندی وجود دارد. در واقع، اگر در همکاری و وحدت انسانها بعدی عاطفی اضافی گردد انسانها به آمیختگی روحی و همدلی میرسند تا جایی که دیگری را به اندازه خود دوست دارند.

همدلی حالتی است که مولفههایی از جمله توانایی درک مسائل از دید دیگران، توانایی نگرانی درباره دیگری و بروز احساسات مناسب را شامل میشود. پس همدلی فرایندی هوشمند و نوعی توانایی شناختی برای درک درست رفتار دیگران، پیشبینی رفتار دیگران و قرارگیری در جای دیگران میباشد. بنابراین، همدلی برای توانایی برای درک عواطف و شناختهای دیگران از دیدگاه فرد مقابل، توجه خاص به دیگری و ابراز واکنشهای مناسب به وی است[1]

در نگاه اول، همدلی تواناییای است در انسان برای درک احساسات انسانهای دیگر. در واقع، همدلی تواناییبودن » از آن دیگری « الگوسازی احساسات دیگری درون خود است. انسان احساسات را الگوسازی میکند ولی از احساسات آگاه است. به این معنی که مثلاً انسان خشم دیگری را از نرسیدن به درخواستش یا اشتیاق برای برآوردن امیالش را درک میکند ولی همزمان خود ممکن است آن درخواست یا میل را تجربه نکند[2]([1] کاظمی، بهزاد ماهنامه هدایت، سال پانزدهم، شماره 111 15 ، ص 22)

 

چرایی نامگذاری  سال همدلی و هم زبانی

همان گونه که مقام معظم رهبری)مدظله العالی(  فرمودند نامگذاری سالها اقدامی تشریفاتی نیست بلکه چراغ راهنمایی است که تمامی ارکان نظام اسلامی و مردم ایران باید آن را اولویت قرار دهند و نشاندهنده آن است که کشور در آن سال ضروریست به دنبال چه هدفی باشد. رهبر معظم انقلاب با مشخص کردن خطوط اصلی و کلی حرکت کشور در اولین روز هر سال، مطالبات ملت را از دولت و مسئولین خواستار میشوند و حرکت در این مسیر را وظیفه آحاد مسئولین برای خدمت رسانی بهتر به مردم می دانند.

نامگذاری هر سال توسط رهبر انقلاب با نگاهی به گذشته و آینده روند پیشرفت ایران اسلامی انجام میپذیرد. گاه مسأله ها و مانعتراشیهای ارزشی و گاه تلنگرهای اجرایی توانستهاند اولویتدهی رهبر انقلاب را به خود جلب کنند و نامگذاری سال جدید را متأثر نمایند.

با توجه به شرایط سالهای اخیر و ورود دشمن در عرصهی جنگ اقتصادی و اِعمال تحریمهای همهجانبه بر نظام و مردم ایران، شاهد تأثیر این جهتگیری دشمن در سوگیری های رهبر انقلاب، چه در ابلاغ سیاست های اقتصاد مقاومتی به عنوان راهکار عبور از مانع تراشی های دشمن و چه نامگذاری سالها در چند سال اخیر بوده ایم. نامگذاری چند سال اخیر و توجه به پارامترهای اقتصادی و اجرایی، مؤید تأکید ویژه ایشان به این حوزه و فوریت حرکت در زمینه های اقتصادی است. در چرایی نامگذاری امسال میتوان به سه گمانه اشاره کرد:

1-انتظار وقوع رخدادهای مهم در آینده )مثل توافق هستهای، مسائل مهم اقتصادی و معیشتی، انتخابات پیش رو...)

2-احساس تهدید در رابطه دولت و ملت )از ناحیه روند افزایش انتقادات به دولت، کاهش اعتماد عمومی، پیچیدگی بیشتر برنامههای دشمن برای دور ساختن مردم از دولت و نظام و...(؛

3-حفظ و تقویت وضع موجود؛

احتمال اینکه گمانه سوم پاسخ به چرایی این نامگذاری باشد بیشتر است؛ زیرا هم میتواند دو گمانه پیشین را در برداشته باشد و هم از پارهای از گزندگیهای ضمنی آنها دور است و مهمتر از همه اینکه تفسیر و تأیید وضع است که برای اثبات » وضع موجود « موجود را در بردارد و تقویت آن را خواستار است

ابعاد همدلی و همزبانی )از دیدگاه مقام معظم رهبری(-

چه ابعاد و مولفههایی را دربرمیگیرد؟ به نظر می رسد مهمترین ابعاد و » همدلی و همزبانی دولت و ملت « اما شعار مولفههای این شعار موارد زیر را شامل میشود:

همدلی؛ تداوم مسیر اتحاد و همبستگی

کاربرد اصطلاح همدلی و همزبانی به سال کنونی محدود نمیشود و پیشینهای نسبتاً طولانی در ادبیات رهبر معظم انقلاب دارد ،  ایشان پیشتر سال 1384 را سال» همبستگی ملی و مشارکت عمومی« نامگذاری کرده بودند سالی که انتخابات مهم ریاستجمهوری در آن برگزار شد و اتحاد و همدلی ملت ایران در این سال از مسائل مهمی بود که باید بیش از پیش مورد تأکید قرار میگرفترهبر معظم انقلاب در دیدار کارگران و کارفرمایان در اردیبهشت 1385 پیشبرد اهداف کشور را در گرو همدلی ملت با مسئولین و همدلی مردم دانستند و خواهان آن شدند که ملت، این کشور با اتحاد مسئولین، با همدلی مسئولین، با همدلی ملت با مسئولین، با مسئولین کشور را به همدلی برسانند) بیانات رهبر معظم انقلاب  در دیدار کارگران و کارآفرینان 1385/2/4)

ملت به مثابه کارفرما و دولت به مثابه کارگزار

مقام معظم رهبری با اشاره به نقش کارگزار و کارفرما میان دولت و ملت اعتماد میان این دو را برای پیشرفت بهتر امور حیاتی می دانند. خادم ملت بودن مسئولان از شاخص هایی بوده است که همواره پس از انقلاب اسلامی توسط امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری برای سنجش خدمتگذاری و پیشرفت کارها مدنظر قرار میگرفته و این امر یکی از مهمترین تفاوت های نظام کنونی و پیشین در ایران محسوب می شود. در واقع، نظام جمهوری اسلامی دارای شاخصه مهم محبت و احترام به مردم است که خود باعث ایجاد اطمینان و اعتماد مردم به نظام میشود

همدلی و همزبانی در تولید داخلی و تحقق اقتصاد مقاومتی-

رهبر معظم انقلاب تقویت تولید داخلی را ستون فقرات » حل مشکلات کشور و تحقق اقتصاد مقاومتی »میدانند و در همین راستا فرموده اند برخی می گویند در شرایط تحریم و فشار، رونق تولید داخلی امکان پذیر نیست، بدون شک تحریم های ظالمانه در بروز مشکلات تأثیر داشته است اما تحریم و فشار، بدون تردید نمی تواند جلوی تلاش عمومی، سازمان یافته و برنامه ریزی شده را برای رونق تولید داخلی بگیرد

ایشان پس از تبیین ضرورت تمرکز بر رونق تولید داخلی، به تشریح لوازم و ضروریات تحقق این هدف ملی پرداختند. ایشان همدلی و همزبانی دولت و ملت و تمامی عوامل و عناصر مرتبط با تولید داخلی را زمینه ساز جابه جایی صخرهای بزرگ از سر راه پیشرفت برشمردند و افزودند سرمایه گذاران داخلی به عنوان یکی از عناصر تقویت تولید داخلی، امکانات و سرمایه کشور های خود را در این زمینه مصروف کنند(بیانات در دیدار هزاران نفر از کارگران سراسر کشور 1394/2/3)

همدلی و همزبانی برای خنثی کردن توطئههای دشمن

یکی از افتخارات نظام جمهوری اسلامی، ایستادگی و مقاومت در برابر نظام سلطه، استکبار جهانی و کشورهای ظالم است. کشورهای زورگویی که با انواع و اقسام اقدامات توطئه آمیز درصدد براندازی نظامی بودند که برخاسته از خواست مردمی همدل و همراه با نظام بود. رهبر انقلاب در اولین روز از سال 1384 در بیاناتی در حرم رضوی همدلی و همبستگی ملت ایران را بهترین سلاح برای خنثی کردن تهدیدات دشمن کشور ارزیابی کردند و عنوان داشتند« مهمترین سلاح ملت ایران برای خنثی کردن تهدیدها همبستگی ملی و همدلی است»

ملت ایران برای خنثی کردن تهدیدهای دشمن احتیاج به بمب اتمی و سلاح هسته ای ندارد همدلی و همبستگی شما مردم و چنگ زدن شما به ریسمان الهی و ایمان دینی، مهمترین سلاح ملت ایران است؛ این سلاحی است که در طول بیست و شش سال بعد از پیروزی انقلاب تا امروز کارایی خود را نشان داده و بعد از این هم نشان خواهد داد( بیانات در سال 1384 حرم مطهر رضوی )

بهبود شرایط برای پیشرفت امور کشور از طریق همدلی و همزبانی -

شعار دولت و ملت، همدلی و همزبانی کلیدی است برای گشایش تمامی قفل هایی که در سال94 باید گشوده شوند همدلی و همزبانی دولت و ملت را میتوان به روغن کاری چرخ دنده های موتور اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کشور تشبیه نمود که دولت باید درصدد به حرکت درآوردن بهتر آن در سال جدید باشد. همکاری و همدلی بیشتر میان قوا و مردم سرعت گردش چرخ دنده ها را افزایش خواهد داد و مسیرهای پیش رو برای رسیدن به مقصد را هموارتر می سازد

همدلی و همزبانی در منابع اسلامی

بی شک، شعار » دولت و ملت؛ همدلی و همزبانی « ریشه در قرآن و احادیث اهل بیت)ع( دارد و همدلی و همزبانی یکی از بزرگترین نعمت های حضرت حق است که برکات فراوانی برای جامعه اسلامی فراهم آورده است. همدلی و همزبانی و مشتقات آن در دین مبین اسلام مورد توجه اساسی بوده است وجود آیات، روایات و احادیث فراوان در این زمینه شاهدی بر این گفتار است. حاکمیت در اسلام بر اساس همدلی پدید آمده است. یکى از امتیازات اسلام بر سایر ادیان و مکاتب این است که به علاقه و محبت و همبستگى بین انسانها اهمیت زیادى داده و سعى نموده بین آنان رابطه عاطفى قوى برقرار کند و زندگى و برخورد آنها توأم با مهر و عطوفت متقابل باشد شاید یکى از حکمت هاى مهمى که همه انسانها از یک پدر و مادر متولد شده اند همین باشد که انسانها نسبت به همدیگر احساس یگانگى و خویشاوندى و برادرى نمایند.

نقش محبت و علاقه انسانها به همدیگر چیزى نیست که قابل انکار باشد، حتى بعضى دانشمندان معتقدند تنها راه اصلاح جامعه و سعادت بشر، ایجاد محبت و علاقه شدید بین انسانهاست در حدى که سبب شود کسى به دیگرى ستم روا ندارد خداوند اجر و مزد پیامبر خاتم)ص( را محبت و مودت مردم نسبت به خاندان عصمت و طهارت)ع( قرار داده است تبیین تفصیلی و جامع این موضوع مجالی دیگر میطلبد به همین منظور در این بخش برای شناخت و درک اهمیت و جایگاه همدلی و همزبانی تنها به گوشهای از مصادیق روایی و نقلی در منابع اسلامی می پردازیم

این بخش شامل سه قسمت می شود: بررسی همدلی و همزبانی در قرآن کریم، بررسی این اصطلاح و مشتقات آن در

سیره پیامبر )ص( و ائمه اطهار)ع( و نهایتاً اصول همدلی و همزبانی در منابع اسلامی.

 همدلی و هم زبانی در قرآن کریم

از آنجایی که برخی از صفات مانند مهربانی، نرمی، رحمت و ... با همدلی مرتبط است، می توان از برخی آیات قرآن کریم مفهوم همدلی را استنباط نمود آموزههای قرآنی ساختار امت و ملتها را بر وحدت عقیده و هدف دانسته و گاه فراتر از امت اسلام از همه معتقدان به ادیان الهی میخواهد تا بر محور عقیده و هدف مشترک گرد آیند و همدل و همزبان در مسیر گسترش آئین توحیدی همکاری داشته باشند.

خداوند در آیه 64 سوره آل عمران می فرماید

قُل یا أَهلَ الکِتابِ تَعالَوا إِلىٰ کَلِمَةٍ سَواءٍ بَینَنا وَبَینَکُم أَلّا نَعبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلا نُشرِکَ بِهِ شَیئًا وَلا یَتَّخِذَ بَعضُنا بَعضًا أَربابًا مِن دونِ اللَّهِ ۚ فَإِن تَوَلَّوا فَقولُوا اشهَدوا بِأَنّا مُسلِمونَ( ایه 64 سوره ال عمران)

ای اهل کتاب، بیایید بر سر سخنی که میان ما وشما یکسان است بایستیم که: جز خدا را نپرستیم و چیزی را شریک او نگردانیم و بعضی از ما بعضی دیگر را به جای خدا به خدایی نگیرد پس اگر ]از این پیشنهاد[ اعراض کردند، بگوئید» شاهد باشید که ما مسلمانیم نه شما[3]

در آیه 29 سوره فتح که در توصیف یاران پیامبر اکرم)ص( و مومنان نازل شده است، به همراهی بین مومنان اشاره کرده است.

« . بنابراین، یکی از ویژگیهای مومنان وجود همدلی بین آنان میباشد مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاء عَلَى الْکُفَّارِ رُحَمَاء بَیْنَهُمْ

محمد]ص[ پیامبر خداست و کسانی که با اویند برکافران سختگیر محکم هستند]و[ با همدیگر مهرباننددر این آیه پس از معرفی حضرت محمد به عنوان فرستاده خداوند، به توصیف یاران پیامبر میپردازد واوصاف ظاهر و باطن و عواطف و افکار و اعمال آنها را بیان میکند. کسانی که با او هستند در برابر کفار شدید و اما در میان خود رحیم و مهربانند

2-پیامبر و ائمه اطهار)علیهم صلواتالله(

پیامبر گرامی اسلام)صلی الله علیه و آله( با الهام از تعالیم قرآن کریم مبانی نظری و عملی وفاق و همدلی امت اسلامی و را بر اساس باورهای توحیدی و نظام اخوت ایمانی و محبت و ایثار در راه خدا، و تعاون و مشارکت در وظایف اجتماعی بنیانگذاری نمود پیامبر گرامی اسلام با تکیه بر مبانی اتحاد اسلامی مدینه فاضلهای مملو از عشق و صمیمیت و برادری و ایثار و تمامی فضایل انسانی ساخت که هنوز بشریت در آرزوی تحقق چنین جامعه کامل و آرمانی به سر میبرد این وحدت و همدلی که در عصر رسالت به احسن وجه در میان یاران رسول خدا تحقق یافت، نمونه واقعی از امت واحده همدل بود. در گفتار پیامبر)ص( و امامان معصوم)ع( با تعبیرهای جالب و عمیق به مسأله همدلی، اتحاد و برادری ترغیب شده و از هرگونه پراکندگی و تفرقه نهی گردیده است و در بعضی از این موارد به دلیل آن نیز اشاره شده است.

عدم روابط همدلانه و برادرانه سبب میشود که انسجام صفوف مسلمین را ازمیان رود، عزت و قدرت و شوکت آنان را جریحه دار گردد روح امید و اصلاح جوامع اسلامی را به یأس و دلنگرانی و انحطاط مبدل شود و دشمنان مسلمین را بر آنان تهور یابند از همین رو، پیامبر اکرم)ص( جمع گرایی و همدلی را مورد تأکید قرار داده و آن را رحمت معرفی میکند و تفرقه را مایه عذاب میداند »الْجَمَاعَةُ رَحْمَةٌ، وَالْفُرْقَةُ عَذَابٌ « [4]

حضرت على، نقش رسول اکرم)ص( را در ایجاد همدلی و اخوت بین مومنین و توصیف اختلافات شوم قومى قبیله هاى دوران جاهلیت چنین توصیف می فرمایند »دلهاى نیکوکاران شیفته او گشت. نگاهها به او دوخته شد خداوند به وسیله او کینه هاى دیرینه را دفن کرد. شعله هاى فروزان دشمنى و عداوت را خاموش نمود دلها را با هم الفت داد و مردم را با هم برادر ساخت و دوستان )در کفر و جهالت( را از هم جدا کرد و ذلتها را به عزت و عزتها را به ذلت تبدیل کرد. خداوند به وسیله پیامبر، جدایىها را وصل و فاصلهها را پیوسته کرد میان خویشان الفت داد و یگانگى برقرار ساخت پس از آنکه دشمنى ریشه دار در سینه ها و کینه هاى برافروخته در دلها جاى داشت( سید رضی ،نهج البلاغه خطبه 96)

اصول همدلی و همزبانی

با توجه به آیات و روایاتی که شرح آنها گذشت میتوان اصولی را برشمرد که رعایت آنها زمینه ساز تحقق همدلی و همزبانی میشود

بر اساس آموزههای دینی تحقق همدلی و همزبانی زمانی شکل میگیرد که اصولی در بخش علمی و عملی مراعات شود.

 

 

اصول علمی -

اصول علمی همدلی و همزبانی عبارتند از:

1- عقیده واحد: از مهمترین عوامل همدلی، عقیده واحد است. هر گاه قلب و دل دو نفر به امری گرایش - یافت، به هم نزدیک میشوند و تقرب معنوی مییابند. تقرب معنوی افراد غیر متجانس را گرد هم می آورد. قرآن، پیامبر و ائمه بارها بیان کردهاند که پیوند برادری که بر اساس معنویت و عقیده شکل میگیرد بسیار قویتر و ریشهدارتر از برادری خونی و نسبی است امت اسلام که از نژادها، قبایل و اقوام و گروههای انسانی در عرض و طول جغرافیایی زمین شکل گرفته، خودگواهی روشن بر این مدعاست که عقیده، مهمترین امری است که افراد گوناگون از نظر نژاد، خون، رنگ و جنس و مانند آنها را گرد هم آورده و یک امت را تشکیل میدهد. انس و الفتی که از راه عقیده میان افراد انسانی پدید میآید را نمیتوان با هیچ امر دیگری ایجاد کرد. خداوند در بخشی از سوره انفال به این موضوع اشاره میدارد(انفال آیه 63)

2-هدف واحد: از مهمترین عوامل پیدایش همدلی، اشتراک در هدف است. همان طوری که عقیده واحد در حوزه بینش ها موجب می شود تا انسانها با همه اختلافات ظاهری، غریزی، طبیعی و مانند آنها گرد هم آیند همچنین هدف مشترک عامل مهمی در همدلی افراد است. این که همه یک هدف و مقصد را بپذیرند و به سمت آن حرکت کنند، موجب میشود، همدلی و پیوندی مستحکم و استوار میان افراد گوناگون از همه جناحها پدید آید. هدف مشترک، سبب میشود تا اختلافات کنار نهاده شود و به جای آن صلح و صفا و صمیمیت میان افراد هم هدف پدید آید.

3- روش واحد: روش واحد یکی دیگر از عوامل تحقق همدلی است. البته عامل عقیده و هدف واحد نقش اساسی تر و بنیادی تری نسبت به روش واحد دارد؛ زیرا آنچه اصل است اشتراک در عقیده و هدف است اما اگر روش نیز مشترک باشد، به طور طبیعی موجبات همدلی بیشتر و قویتری را فراهم می آورد در آیات قرآن از جمله آیه 213 سوره بقره به نقش اشتراک روش نیز اشاره شده است[5]

اصول عملی

اصول عملی همدلی و همزبانی عبارتند از:

1-نیت خیر و حسن فاعلی: برای اینکه همدلی از دایره ذهنی و عملی به حوزه عزم و اراده و عمل درآید باید اموری از جمله نیت خیر و حسن فاعلی تحقق یابد. به این معنا که شخص در مقام عمل نیز نیت خیر داشته باشد و آنچه را باور دارد در مقام عمل براساس آن، رفتار کند. فاعل و کننده کار خیر باید نیت خیر و نیک داشته باشد تا همدلی واقعی تحقق یابد. در آیات قرآن از جمله آیه 10 سوره فاطر به آن اشاره شده است

2- عمل خیر و حسن فعلی: چنانکه گفته شد عمل نیک یا همان حسن فعلی موجب افزایش همدلی است. اگر افراد جامعه کار خیری انجام دهند، با هم نزدیک میشوند و دلهای آنان با هم پیوند میخورد؛ البته چنانکه از آیه 10 سوره فاطر بر میآید باید حسن فعل و کار خیر با حسن فاعلی و نیت خوب فاعل آن همراه شود تا تأثیر بیشتری داشته باشد.

3- حسن ظن و پرهیز از بدگمانی: بدگمانی عامل تشدید اختلاف است؛ برای آنکه همدلی میان افراد جامعه پدید آید و تقویت شود باید به جای بدگمانی حسن ظن و خوش گمانی جایگزین شود. در آیات قرآن براین مطلب تأکید شده است که از هرگونه بدگمانی نسبت به یکدیگر پرهیز کنید و اعمال و رفتار یکدیگر را بر وجه نیک و درست آن حمل کنید و تا میتوانید تفسیر صحیح و مشروعی برای رفتار و اعمال دیگران ارائه دهید (حجرات، آیه 12)

4- حسن خلق: خوشخویی و حسن خلق از دیگر عوامل همدلی است. انسانهایی که دارای حسن خلق هستند مردم را به سوی خویش جلب میکنند.

5- عدل و انصاف: از دیگر اموری که همدلی را موجب میشود، مراعات عدل و انصاف است. انصاف که نوعی اکرام است نادیده گرفتن برخی از حقوق خویش و ایثار برای جلب رضایت دیگران است. اگر افراد جامعه فراتر از عدل، با انصاف با دیگران رفتار کنند، جامعه های همدل ایجاد میشود و انسانها به یکدیگر گرایش بیشتری مییابند. عدالت و انصاف از نظر آموزههای قرآنی موجب قوام جامعه و پرهیز از هرگونه عوامل تنشزا و اختلاف برانگیز است(مائده، آیه 8؛ انعام، آیه 152 ؛ نحل، آیه 90 ؛ حدید، آیه 25)

6- تعاون: خداوند در آیاتی از جمله آیه2سوره مائده بر تعاون و همکاری بویژه در حوزه نیکی و تقوا تاکید  میکند. اصولاً کسانی که همدل هستند بر آن هستند تا در یک چارچوب همکاری، اهداف مشترک را برآورده سازند و موفقیت جمعی را برای هم رقم زنند

2- تفاهم بیانی و زبانی: تفاهم بیانی به معنای درک مشترک از امور است. برخی از افراد واژگان مشترکی را به کار میبرند در حالی که تنها اشتراک لفظی وجود دارد؛ به عنوان نمونه هر دو از حقوق بشر و آزادی سخن میگویند، ولی درک مشترکی از مفهوم آنها ندارند؛ زیرا یکی آزادی را به معنای بیمبالاتی و برآوردن نیازهای شهوانی و طبیعی و غریزی و هواهای نفسانی میداند و آن دیگری از آن، مفهوم والاتری در نظر دارد که رهایی انسان از هر گونه عامل بازدارنده و مقیدکننده انسانیت است. از نظر چنین شخصی رهایی از هواهای نفسانی و مدیریت آن عین آزادی است بنابر این تفاهم بیانی و سپس زبانی نقش مهمی در همدلی افراد خواهد داشت. تفاهم در مفاهیم و سپس ارائه آن در قالب مشترک زبانی و واژگانی میتواند همدلی را افزایش دهد

8- کلام نیکو: داشتن ادبیات مؤدبانه نسبت به سایر گروهها و سلیقههای فکری و سیاسی، از ضروریات ایجاد فضای همدلی و همزبانی است. حفظ حرمت افراد خصوصاً در مجامع عمومی و محافل رسمی و رعایت نزاکت و ادب گفتاری، فضا را صمیمانهتر و محبتآمیزتر میکند

قرآن کریم در اینباره فرموده است با مردم ]به زبان[ خوش سخن بگویید» قُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْنًا«( بقره آیه 83)

 

 

-همدلی و همزبانی از دیدگاه امام خمینی)ره( و رهبر معظم انقلاب)مدظله(

پیروزی انقلاب اسلامی منجر به پیدایش نظامی مردمی مبتنی بر اصل ولایت فقیه شد. در طول سالهای پر فرازو نشیب حیات نظام مذکور، رهبری انقلاب چه در زمان حیات امام خمینی(ره) و چه در دوره مقام معظم رهبری توانست کشور را از گرداب مسائل گوناگون در عرصه های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و .... به سلامت عبور دهد. بی شک، یکی از مهمترین علل و اسباب این موفقیت وجود حمایت و مشارکت مردمی از نظام بوده است. در نتیجه، حضرت امام و رهبر معظم انقلاب در موقعیت های مختلف بر این موضوع تأکید نموده و اظهار داشته اند که روابط دولت و ملت بایستی بر مبنای همدلی و همزبانی باشد. در ادامه به این مطلب و ابعاد آن در دیدگاه این دو شخصیت

بزرگ خواهیم پرداخت

دیدگاه امام خمینی

نقش و جایگاه یگانه امام خمینی در رهبری انقلاب اسلامی و رابطه معنوی ایشان با مردم بارزترین و نمایان ترین ویژگی انقلاب اسلامی ایران بود. رابطه دوسویه امام با مردم به طرز بارزی در پیروزی انقلاب اسلامی نقش ایفا کرد. امام برای مردم جایگاهی خاص قائل بود و نظر آنان را در تمامی امور حکومتی پاس میداشت. جمله معروف ایشان»میزان رأی ملت است « و الگوی انتخابات کشور گردیده است حاکی از اعتقاد عمیق امام به مردم می باشد

 رابطه همدلانه امام و مردم مصادیق فراوانی داشت که نشان از اعتقاد کامل حضرت امام به مردم و تأکید وافر ایشان بر ایجاد همدلی و همزبانی بین نظام و مسئولان با مردم و بالعکس داشت. در ادامه برخی از این مصادیق همدلی دولت با ملت مطرح میگردد.

مصادیق همدلی دولت با ملت -

مهمترین مصادیق همدلی دولت با ملت در دیدگاه حضرت امام عبارتند از:

1- مشارکت دادن مردم در امور کشور؛ یکى از عوامل کارآمدى دولت از نظر حضرت امام در این است که حکومت از اساس، جنبه مردمى داشته و بتواند مشارکت مردم را در امور مختلف جلب نماید؛ زیرا که به اعتقاد ایشان، دولتها نمی توانند بدون همراهى و تشریک مساعى مردم در مسائل سیاسى، اجتماعى و اقتصادى کارى بکنند. از این رو ایشان کارآمدى و پایدارى دولتها را در این امر دانسته اند که به دست خود آنها مملکت را اداره کند بر این اساس امام به دولتمردان جمهورى اسلامى توصیه میکنند که مردم را شریک بزرگ خود بدانند و توجه داشته باشند که بدون همراهى ملت نمی توانند کارى بکنند.

2- حفظ کارآمدی و جلب پشتیبانی مردمی؛ یکی از مصادیق همدلی و همزبانی از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) ارتباط مستقیم حمایت و پشتیبانى مردم و کارآمدی و حقانیت حکومت در نزد آنان دارد. ایشان در اشاره به این مطلب مىگویند »اگر مردم پشتیبان یک حکومتى باشند، این حکومت سقوط ندارد؛ اگر یک ملت پشتیبان یک رژیمى باشند آن رژیم از بین نخواهد رفت اگر یک ملتى پشتوانه حکومتى نباشد، این حکومت نمى تواند درست بشود برعکس ، این نمىتواند برقرار باشد[6]

3- حفظ ویژگی مردمی بودن نظام؛ یکی دیگر از مصداق های مهم برای همدلی و همزبانی تأکید بر حفظ ویژگی مردمی بودن نظام اسلامی نزد بنیانگذار انقلاب اسلامی بود. از این جهت ایشان همواره به مسئولین توصیه مىکنند به اینکه شما باید کارى کنید تا مردم همان گونه که تا به حال شما را پذیرفته اند بپذیرند[7]

مصادیق همدلی ملت با دولت -

برخی از مهمترین مصادیق همدلی ملت با دولت در نزد رهبر کبیر انقلاب عبارتند از:

1- لزوم حفظ وحدت؛ یکی از موضوعات مهمی که امام در مورد مردم و در ارتباط با دولت بدان توجه  ویژهای داشتند لزوم همدلی و وحدت بین مردم و دولت بود. ایشان در بخشی از فرمودههای خود بیان میدارند «همه این افتخارات به برکت ایمان به خدا و دفاع از کشور امام زمان )ارواحنا فداه( و در سایه وحدت و انسجام و همدلی و برادری با یکدیگر و پشتیبانی مردم به دست آمده است و برای رسیدن به قله این عزت و شوکت اسلامی، سرمایه های فراوان و شهدای گرانقدری تقدیم راه خدا گردیده است و باید تا آخر همین رویه و سیاست یعنی ایمان، وحدت و نظم حفظ و تقویت گردد [8]

2-حمایت و پشتیبانی از دولت؛ امام خمینی در این باره می فرمایند فرق مابین میان انقلاب اسلامی و غیر اسلامی، همین است که انقلاب وقتی اسلامی شد، تودههای مردم همراه با آن هستند و وقتی توده های مردم با یک شیئی همراه شوند، زود پیش میرود و کم فساد است[9] (بیانات امام)ره( در دیدار با بانوان مجتمع آموزشی طیبه پیراسته لنگرود25-06/58)

3- نظارت و مشورت؛ از دیگر حقوق مهم دولت بر مردم، در اندیشه سیاسی اسلامی و حضرت امام مسئولیت نظارتی و مشورتی است. مردم جامعه اسلامی نباید به رفتارهای سیاسی و راهکارهای اجتماعی زمامداران خود بی توجه باشند. نظرهای مشورتی و خیرخواهانه موجب استحکام دولت اسلامی و اصلاح زمامداران میشود امام خمینی در این باره می فرمایند. با کمال دقت، ملاحظه کنید که کسانی به عنوان اسلام، به عنوان مسلمین، عنوان چه، معممین کذا، این ها یک قدم خلاف برندارند که خدای نخواسته، چهره اسلام را برخلاف آن طوری که هست، قبیح نشان بدهند....آقایان توجه کنند همه و همه ملت موظفند که نظارت کنند بر این امور.... همه ملت موظفند به اینکه نظارت داشته باشند در همه کارهایی که الان مربوط به اسلام است[10]

بنابراین، برای ایجاد همدلی و همزبانی بیشتر بین ملت با دولت از دیدگاه امام چند عنصر مهم تر از همه است که عبارتند از: اعمال نظارت و دادن نظریه های مشورتی خیرخواهانه با امر به معروف و نهی از منکر و نصیحت زمامداران و کارگزاران اسلامی

دیدگاه مقام معظم رهبری)مدظله(

ربع قرن رهبری رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، نشانهای از تدبیر و مدیریت بی نظیر ایشان در عرصه سیاسی است. قطعاً یکی از رموز موفقیت چنین مدیریتی در سپهر سیاسی کشور همدل و همزبان بودن مردم و رهبری بوده است. چنانچه رهبر معظم انقلاب در دفاع از حقوق مردم در مقابل بدخواهان انقلاب و ایران اسلامی یک لحظه نیز عقبنشینی نکرده اند.

با توجه به چنین رویکردی، ایشان همواره در بیانات خود خطاب به مسئولین نظام و همچنین ملت ایران بر همدلی، همکاری صمیمانه و همراهی تأکید ویژه و آن را رمز اتحاد و درنتیجه موفقیت ارزیابی کرده اند. ایشان مکرراً، همدلی و همزبانی را برای تمامی مسئولین، مولفه  های مهم دانستند و بر این نکته نیز تأکید ورزیدند که همدل بودن از همزبان بودن بهتر است چرا که همدلی است که منتهی به وحدت کلمه و همزبانی میشود

                              پس زبان  همدلی خود دیگر است/ همدلی از همزبانی بهتر است

بنابراین، تقدم کلمه همدلی بر همزبانی، اشارتی دقیق از سوی رهبر معظم انقلاب است که رمز همزبانی ملت و دولت را در همدلی میدانند و در نتیجه از همدلی است که همزبانیِ بدون تظاهر و ریا حاصل میشود و شعارها رنگ واقعی تری به خود میگیرند (فرهنگ نیوز، پیشین)

مهمترین ویژگی های همدلی در دیدگاه مقام معظم انقلاب

 ۱ همدلی از مظاهر نعمتهای الهی؛ آیه وَاذْکُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنتُمْ أَعْدَاء فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا( آل عمران  ایه 103)

و نعمت خدا را بر خود یاد کنید آنگاه که دشمنان ]یکدیگر[ بودید پس میان دلهاى شما الفت انداخت تا به لطف او برادران هم شدید

» برادری، احساس همگانی و همدلی، نعمت بزرگ خداست «  که بر همین اساس میتوان همدلی را به خداوند نسبت داد و تفرقه و جدایی را عملی ضد همدلی و بر خلاف آیین الهی دانست. حتی اگر فردی دست به تفرقه و جدایی میزند مدعی سازندگی در جامعه باشد نمیتوان اعمال تفرقه انگیز را خیرخواهانه و برای خدمت به جامعه دانست مقام معظم رهبری در این زمینه فرموده ا ند

عمل اختلافات غالباً از هوسهای نفسانی بر می خیزد. اگر کسی بگوید این عمل من که اختلاف انگیز بود تفرقه انگیز بود، برای خداست این را باور نکنید تفرقه بین مؤمنین کار خدائی نیست، برای هدف خدائی انجام نمی گیرد کار شیطانی است ایجاد بغضاء و کینه بین مؤمنین، فضای اختلاف را به وجود آوردن، این کار شیطان است ، .( بیانات در دیدار با جمعی از مداحان اهل بیت 87/4/4)

2- همدلی با سلیقه های مختلف؛ اگر چه همدلی در بین افراد، نعمت و توفیقی از سوی خداوند به ایشان است، اما همدلی به معنای عدم تفاوت دیدگاه و اندیشه افراد نسبت به یکدیگر نمیباشد، حتی افراد همدل میتوانند سلیقه های متفاوتی داشته باشند؛ بنابراین، همدلی به معنای تشابه، یکنواختی، و عدم تمایز نیست، بلکه در همدلی، سلیقه ها و تفکرات گوناگون در کنار همدیگر قرار میگیرند و امکان عملکرد بهتری را به ایشان میدهد و تمایزات، عامل ایجاد ستیز و مخاصمه نمیشود بلکه تمایزات با همدلی مکمل یکدیگر میشود. مقام معظم رهبری در تبیین همدلی میفرماید: اگر خدای متعال این توفیق را بدهد که مسئولان نظام بتوانند با یکدیگر همدلانه سلوک کنند که سلوک همدلانه لزوماً به معنای همفکرانه نیست؛ گاهی ممکن است سلیقه ها متفاوت هم باشد اما بنای بر ستیزه و مخاصمه دشمنی نباشدبسیاری از مشکلات برطرف خواهد شد[11]

3- همدلی عامل ایجاد قدرت؛ از عوامل اساسی برای ایجاد قدرت کشور در نظام اسلامی، همدلی است، - به بیان دیگر، همدلی یکی از منابع قدرت و اقتدار در نظام اسلامی می باشد. در این باره مقام معظم رهبری می فرماید در دنیای قانون جنگل، هر ملتی باید به فکر خودش باشد و خود را تقویت کند. اگر به عزت، شرف، استقلال و به هویت انسانی خود معتقد است باید در خود قدرت دفاع به وجود آورد البته بخشی از این قدرت، دفاع مادی و سلاح و نظامی است اما این قدرت، معنوی و وحدت ملی است همکاری و همدلی مردم با مسئولان کشور است تلاش مسئولان کشور برای بهروزی مردم است حفظ وحدت مردم است، و در کنار اینها آمادگیِ بهترین و برترین و شجاعترین جوانان برای دفاع از کشور، ارزشها، استقلال و عزت ملی است لذا و بر همین اساس همدلی را باید ابزاری مؤثر و کارآمد در برابر دسیسه ها و هجمه های دشمنان دانست[12]

4- ویژگی نظام اسلامی و ولایی؛ در اندیشه اسلامی همدلی مفهومی اساسی و محوری است؛ چرا که در جهانبینی اسلامی و ولایت، محور اساسی محسوب می شود .و ایجاد کننده جهت گیری زندگی، معنویت و شادابی است ولایت در نظام اسلامی مفهومی است که بر همدلی دلالت مینماید، و سبب همدلی مردم با حکومت، ارکان حکومت با خود، مردم با یکدیگر میگردد

در واقع، یکی از ویژگی های نظام ولایی را باید همدلی دانست. مقام معظم رهبری در تبیین مفهوم همدلی و ولایت می فرماید» صفای دنیای اسلام و محیط اسلامی و محیط معنوی ناشی از همین ولایت اللّه است این ولایت الهی، با ولایت خداوند در عالم سیاست و محیط سیاسی، تفاوت جوهری ندارد حقیقت هر دو یکی است. لذا در نظام اسلامی، حکومت با محبت، با ایمان، با وحدت و همدلی همچنین با هم بودن مردم و حکومت، با هم بودن اجزای حکومت و با هم بودن اجزای مردم است؛ اینهاست که مصداق حقیقی ولایت را در جهانِ متشتت و متفرق و متنازع، متمایز و مشخص میکند و نشان میدهد که این نظام اسلامی است( بیانات در دیدار با کارگزاران نظام 27/1/77)

همدلی و همزبانی؛ موانع و چالشها، و راهکارهای تقویت آن دو

همدلی و همزبانی به رغم اینکه در وهله نخست مفاهیمی ساده به نظر میرسند اما در عمل، تحقق و تجلی یافتن آنها در شئون و سطوح مختلف مستلزم وجود شرایط متنوع و پیچیدهای است که در اینجا بدان خواهیم پرداخت.

اما پیش از آنکه شرایط تحقق همدلی و همزبانی بررسی شود ابتدا بایستی چالشها و موانع پیش روی آنها شناسایی و مرتفع گردد

چالشها و موانع همدلی و همزبانی

در زمینه تحقق همدلی و همزبانی، چالشها و موانعی وجود دارد که به برخی از آنها اشاره میشود:

1- عدم درک و فهم صحیح موضوع -

2- غلبه منافع شخصی،گروهی و جناحی و قرائتهای منفعت طلبانه در مواجهه با مسائل اساسی کشور -

3-ضعف در اتخاذ مواضع سنجیده و حسابشده از سوی مسئولان -

4- پدید آمدن احساس نادیده گرفته شدن مشکلات و نیازهای واقعی مردم از سوی مسئولان -

1/4 فاصله بین مردم و مسئولان با آسیب دیدن اعتماد عمومی -

2/4غلبه مطالبات مادی بر روحیه آرمانخواهی و ارزشگرایی)گرایش به تجملگرایی و اشرافیگری( -

5- افزایش بیتفاوتی سیاسی در بین مردم - کوتاهی در تمکین به قوانین و ضوابط -غفلت از وجود دشمنیها و کینه ورزیهای دشمنان

ضعف در باور و اعتقاد دولت به ملت به معنای واقعی کلمه و عدم اعتقاد به ارزشها و تواناییهای ملت -

اصرار بر روی مواضع و اندیشههای غلط -

منحصر کردن همدلی و همزبانی به انگیزهها و اِعمال نکردن آنها در رفتارها، مواضع فردی و جمعی -

انحراف از خط ولایت و رهبری به عنوان کانون همدلی و همزبانی و محور همگرایی و همآوایی جامعه -

6- عدم درک و شناخت متقابل دولت و ملت از شرایط و نیازهای یکدیگر -

7- فقدان احترام متقابل دولت و ملت -

8- روحیه نقدناپذیری در مقابل نظارتهای مشفقانه و نقدهای منصفانه -

9- تندخویی و پرخاشگریهای سیاسی به جای انتقاد منصفانه -

10- بیاعتمادی و تخریب مسئولان دولتی بین مردم -

11- نفوذ عناصر اختلافافکن در سطح مسئولان -

12- تضعیف روحیه و نا امید کردن مردم از آینده

راهکارهای تقویت همدلی و همزبانی

اما برای تحقق و تقویت همدلی و همزبانی اقدامات و شرایط گوناگون و متنوعی لازم است تا این امر جامه عمل بپوشد. در این نوشتار، شرایط در سه سطح دسته بندی میشود که عبارتند از: سطح دولت، سطح ملت و سطح میانی یا واسط.

الف راهکارها در سطح دولت

مهمترین اقداماتی که دولت باید برای تحقق شعار سال انجام پذیرد به شرح زیر میباشد:

1- افزایش جلب مشارکت اجتماعی و واگذاری امور به مردم؛ یکی از مهمترین وظایف دولت برای ایجاد همدلی و همزبانی توسعه مشارکتهای اجتماعی و واگذاری امور به مردم است. زمانی که بخش خصوصی در کشور توسعه یافته و تقویت شود و آحاد ملت شاهد کاهش تصدیگری دولت باشند در مسیر پیشرفت کشور در قبال دولت همکاری و مساعدت بیشتری خواهند داد رهبر معظم انقلاب به نقش مشارکتهای مردمی در بازسازی اشاره کرده اند «در آینده در همه زمینه ها از جمله در امر بازسازی و همکاریهای گوناگون با دولت، مراحل زیادی است که ملت باید حضور خود را در همه آن مراحل نشان دهد از دولت عزیز و مسئولین زحمتکش و خدمتگزار میخواهم که برای کیفیت حضور مردم در سازندگی کشور، برنامه ریزی و آنان را برای بازسازی کشور سازماندهی کنند(پیام نوروزی مقام معظم رهبری به مناسبت حلول سال 71)

2- توجه به ساخت درونی قدرت؛ اصولاً در زمینه پیشرفت کشورها شاهد دو نوع رویکرد نسبت به ساخت قدرت بودهایم که عبارتند از: 1- رویکرد ساخت بیرونی قدرت 2- رویکرد ساخت درونی قدرت. ساخت درونی - قدرت متشکل از اجزا و واحدهای به هم پیوستهای است که برآیند افزایش توان هر یک از این واحدها میتواند منجر به تقویت مقوله اقتدار ملی در یک کشور گردد. اجزای ساخت درونی قدرت هم در حوزه ای نرم ا فزاری و هم در حوزه های سخت افزاری با تکیه بر ظرفیتهای بومی و توانمندیهای داخلی قابل تعریف هستند این رویکرد

به مقوله اقتدار ملی در برابر نظریات وابستگی و وابستگی متقابل قرار دارد و اگر چه به ظاهر تابعی از درونگرایی است اما در پی ایجاد موازنه برای تعاملات استراتژیک به منظور گریز از رویکردهایی است که غلبه قهریه را ترجیح میدهندپذیرش جایگاه والای ملت و توانایی های عظیم آن از سوی دولت و استفاده از این نیروی عظیم در مسیر پیشرفت و حل مشکلات کشور که به خصوص در سال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی مورد تأکید دائمی رهبری بوده است ، از جمله مسائل مهم در این زمینه است(بیانات در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیأت دولت 92/2/6)

ب راهکارها در سطح ملت -

قوانین کشور و آگاهی عمومی، مردم را به این درک و شناخت رسانده است که به فرموده امام راحل)ره( ولی نعمتان دولت و سایر مسئولان هستند و نیز بر این امر واقفند که دولت در برابر حق حکومتی که از آنها گرفته وظیفه دارد خواسته های مشروع آنها را برآورده کند و شأن و موقعیت منطق های و بین المللی آنها را رعایت نماید. حال چنانچه مردم تنها به این بخش از نقش خود در نظام سیاسی تکیه کنند و بر آن پا فشارند و به پارهای از مشکلات که به نوعی زاییده ایستادگی بر سر اعتقادات و آرمانهایش است توجه نکنند و همچنان بی محابا رفع آن مشکلات را از دولت مطالبه کنند، دستاویز قرار دادن مناسبات قانونی بین دولت و ملت بدون لحاظ کردن عامل مهم و ارزنده که انعطاف لازم و چاره ساز را ایجاد میکند، نتیجهای به جز فاصله ایجاد شدن بین دولت و ملت » همدلی و همزبانی« و افزایش و درهم تنیدگی مشکلات ندارد[13] از این رو، مردم نیز در کنار دولت بایستی به وظایف خود به خوبی عمل نمایند تا همدلی بین دولت و ملت به خوبی محقق شود. در ادامه به مهمترین موارد همدلی ملت با دولت میپردازیم

1-همکاری در پرداخت مالیات و سایر حقوق ملی؛ یکی از مؤلفه ها برای تحقق نامگذاری سال توسط مردم، پرداختن به موقع مالیات است. مالیات یکی از ملزومات دستیابی به یک اقتصاد پویا و ایجاد یک عدالت اجتماعی است و نپرداختن مالیات یک نقطهضعف اساسی در فعالیتهای اجتماعی یک جامعه محسوب میشود. با پرداخت مالیات است که چرخهای تولیدی و صنعتی کشورها و بسیاری از خدمات و وسایل رفاه و عدالت اجتماعی به حرکت درمیآید و تأمین میشود. به همین دلیل است که اخیراً مقام معظم رهبری بر پرداخت مالیات بسیار تأکید نمودند و آن را به صورت یک فریضه تعریف کردند عزیزان من، مالیات یک فریضه است... آنکه از دادن مالیات به دولت خودداری میکند در حقیقت کشور را وابسته میکند به پول مفت نفت و وقتی کشور به پول نفت وابسته شد، همین مشکلات پیش میآید. یک روز تحریم میشود، یک روز نفت ارزان میشود، یک روز شاخوشانه میکشند، کشور به این وضع دچار میشود. مسأله مالیات خیلی مهم است[14]

۲ حمایت از کار و سرمایه ی ایرانی

۳ نقد منصفانه و پرهیز از سیاهنمایی؛

۴ وجدان کاری و همت مضاعف؛

۵ اعتماد عمومی؛ اعتماد مردم به نظام و دولت یکی از وظایف عمومی مردم است؛ در صورتی که، مردم به دولت اعتماد داشته باشند، دولت بهتر میتواند اهداف و برنامههای خود را بهتر محقق کند. رهبر معظم انقلاب در این زمینه فرموده اند ما در جمهوری اسلامی اهدافی داریم و ارزشهایی برای ما مطرح است تشکیل این نظام و ادامه ی این نظام و مقررات این نظام بر اساس هدفهایی بوده است؛ ما نباید اجازه بدهیم که این رسانه ی عظیمی که امروز در دنیا تنها هم است حتّی اندکی از جهتگیری و سمتگیری این اهداف تخطی کند البته این معنایش آن

نیست که ما دائماً در رادیو و تلویزیونمان سخنرانی یا بیانیه اسلامی و دینی پخش کنیم که صریحاً مبانی و مفاهیم مارا ترویج کند؛ اینکه راه تبلیغ نیست. شیوههای رایج تبلیغ شیوههای غیر مستقیم، استفاده ی بهینه از هنر و روشهای هنری؛ همان کارهایی که امروز پیشرفت های زیادی هم داشته است باید تماماً در خدمت اهداف انقلاب و اسلام باشد؛[15]

راهکارها در سطح میانی یا واسط

۱ رسانه ها؛ باید گفت قطعاً علل و عوامل گوناگونی در تقویت همدلی و همزبانی مؤثرند اما نقش رسانه در این امر بسیار حائز اهمیت است. در عصر کنونی که رسانهها افکار و عقاید و رفتار بخش عمدهای از جامعه را شکل میدهند و مرزهای جغرافیایی و خاکی و آبی را پشت سر گذاشته اند و جهان را به صورت اتاق شیشهای در برابر چشمان مردمان آن قرار دادهاند، ایجاد همدلی و همراهی و وحدت رویه در بین اقشار گوناگون و دولتمردان یک جامعه و برعکس ایجاد شک و تردید و شکاف بین طبقات جامعه با مسئولان نظام از کارویژه های رسانه هاست. یعنی رسانه ها از چنان نفوذ و تأثیری برخوردارند که هم میتوانند به آرامسازی فضا و همراه کردن مردم با نظامها در یک جامعه بپردازند و هم توان آن را دارند که به دوگانگی و افتراق در یک جامعه دامن بزنند رسانه ها میتوانند از یک حادثه کم اهمیت رویدادی عظیم بسازند که آثار و تبعاتش را بتوان در لایه های مختلف جامعه مشاهده کرد. در مقابل میتوانند واقعهای بزرگ را آنچنان به حاشیه ببرند که لااقل در کوتاه مدت، از اثرات مثبت و منفی آن در جامعه بکاهند.

نگاهی به فضای رسانه های داخل کشورمان در سالهای اخیر و دوره ها و دولتهای مختلف نشان میدهد متأسفانه مصالح و منافع گروهی و جریانی این رویه را به گردانندگان آنها القاء کرده که برای بیرون کردن رقیب از صحنه، به فضای اختلاف در جامعه دامن بزنند و بعضاً اخباری را منتشر کنند که یا کذب بوده یا در آنها غلو و بزرگنمایی شده باشد. با توجه به اینکه سبک زندگیهای امروز در جوامع مختلف، شرایط را برای بررسی میزان صحت اخبار از بین برده است، از این رو، در چنین مواقعی افکار عمومی را میتوان تابع رسانهها دانست که رفتار و کنش و واکنشهای خود را بر مبنای فضاسازی رسانه تعیین و تنظیم میکنند. به نظر میرسد رسانهها در تحقق همدلی و همزبانی دولت و ملت نقش قابل توجهی دارند، چرا که به جرأت میتوان گفت که مدیریت افکار و اذهان جامعه را عهده دار هستند در پایان باید گفت که رسانه ها میتوانند همرأیی و همراهی دولتمردان و آحاد جامعه را فراهم آورند اما از کارویژه مهم خود، یعنی انتقاد سازنده و بیان کاستی ها برای برطرف کردن آنها هم غافل نشوند (حیدری، علی نقش رسانهها در تقویت همدلی و همزبانی دولت و ملت، هفته نامه صبح صادق17/1/94)

2- نخبگان، خواص و دانشگاهیان؛ نخبگان و خواص در زمینه همدلی، نقش برجسته و بااهمیتی دارند، مقام معظم رهبری در این زمینه فرمودهاند وحدت را باید حفظ کرد. من خواهش میکنم به مسئله حفظ وحدت و اتحاد  و همدلی اهمیت دهند این یکی از اصول است. البته، مخاطب این کار ملت نیست ملت متحد است و اختلافی ندارد مخاطب این کار، نخبگان و سیاسیون از جناحهای مختلف هستند بهانه های مختلف و با اختلافهای کوچک، در مقابل هم قرار نگیرید و با توجیه های غلط، علیه هم جنجال راه نیندازید (بیانات در دیدار شرکت کنندگان در ششمین همایش ملی نخبگان جوان12/7/91)

3- احزاب و گروههای سیاسی؛ احزاب و تشکل های سیاسی به دلیل آمیختگی که با مردم دارند و نقش حلقه وصل بین مردم و نظام را ایفا میکنند، در همدلی می توانند نقش مؤثر و برجسته ای داشته باشند. رهبر معظم انقلاب خطاب به احزاب به حفظ وحدت سفارش میکند »توصیه اینجانب به جریانها و گروهها و احزاب سیاسی آن است که بحث دل آزار برنده و بازنده را به کنار بگذارند و به اختلافات دشمن شاد کن دامن نزنند، برنده این انتخابات ملت است و همه کسانی که در انتخاب شرکت داشته اند اعم از آنها که خود یا نامزد مورد علاقه شان رأی آورده یا نیاورده اند همه برنده اند بازنده ی این انتخابات، امریکا و صهیونیسم و دشمنان ملت ایرانند همه با همدلی به یکدیگر و به دولت خدمتگزار کمک کنید تا گره ها یکی پس از دیگری گشوده شود. خداوند از همه ی شما راضی باشد و همه را مشمول رحمت و فضل و کمک خود قرار دهد[16]

 

نتیجه گیری

سخن پایانی اینکه همدلی و همزبانی با خود پیام اتحاد، مهربانی، جانفشانی و تشریک مساعی جهت نیل به توسعه و پیشرفت کشور به همراه دارد. اگر می خواهیم به این نعمت بزرگ نایل شویم باید رویکرد و نیت دولت و ملت نسبت به یکدیگر خدمتگزاری، مجاهدت، بصیرت و خدمت باشد. اگر سبک زندگی دولتمردان همانند آحاد جامعه اسلامی باشد و مردم با چشمان خود ملاحظه نمایند که مسئول دولتی شیفته خدمت است و نه تشنه قدرت، با او همدل و همزبان می شوند، محدودیت ها و مشکلاتش را درک می کنند و صبورانه و مجاهدانه او را در راه تحقق اهدافش همراهی می نمایند. همدلی و همزبانی دولت و ملت در چارچوب ارزش های اسلامی و در راه اهداف متعالی نظام در واقع همان نسخه شفابخشی است که بنیانگذار جمهوری اسلامی آن را برای درمان دردهای کشور پیچید و امروز بار دیگر در کلام رهبر انقلاب زینت بخش عنوان سال جدید گردیده است. وقتی ملت و دولت به ریسمان محکم ارزش های اخلاقی و اسلامی چنگ زده و به دور از منفعت طلبی و خودبینی باشند همدلی و همزبانی در یک سخن معنا خواهد گردید؛ «نام جاوید وطن»

در پایان با اشاره به راهبرد مقام معظم رهبری لازم به یاد‌آوری است که همدلی گاهی راهبرد است گاهی روش. گاه صرفاً می‌خواهیم با رواج همدلی «منازعات موجود» را به پایان برسانیم، اما گاه قصدمان فراتر از این است و می‌خواهیم به «ریشه‌ی درگرفتنِ منازعات» نگاه طبیبانه بیندازیم. حال که رهبر فرزانه‌ی انقلاب امسال را به نام همدلی و همزبانی دولت و ملت مزین کرده‌اند شاید نگاه سطحی و  غیر کارشناسانه باشد که آن را صرفاً یک «روش» در نظر بگیریم. به نظر می‌رسد فرصتی مغتنم پیش‌‌روی ماست تا «همدلی و همزبانی» را به چشم «راهبردی ملی» نگاه کنیم. نگاه راهبردی به همدلی و همزبانی می‌تواند «شکاف‌های متراکمی» را که اثری جز تعمیق درهم‌ریختگی و افزودن بر سطح تنش‌ها در جامعه ندارند را به «شکاف‌های متقاطعی» تبدیل کند که اجازه‌ی دوقطبی شدن را به جامعه را نداده و در جهت رشد و شکوفایی جامعه قدم بر می‌دارد.

مقاله :ابراهیم طاهری نمهیل

منابع

قرآن کریم،

1- آزرمی، علی ،» همدلی و همزبانی دولت و ملت؛ ابعاد و مصادیق، ضرورتها و راهکارها « ، فصلنامه اخوت، سال هشتم، شماره هشتم، تابستان 1394

2-  آشوری، داریوش، دانشنامه سیاسی، تهران: انتشارات مروارید، 1383

3- بشیریه، حسین، آموزش دانش سیاسی )مبانی علم سیاست نظری و تأسیسی(، تهران: نشر نگاه معاصر، 1384

4- بهرامی،»وحید مخاطب اصلی نامگذاری سالها کیست؟« سایت برهان،27/12/93

5-بیرو، آلن، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران: سازمان انتشارات کیهان، 1370

6-جواهردهی، علی »اصول قرآنی همدلی و همزبانی « روزنامه کیهان،26/1/12

7-جهانبین، فرزاد،» آثار همدلی و همزبانی در نهج البلاغه « سایت روضه نیوز،94/1/12

8- حیدری، علی ،» نقش رسانه ها در تقویت همدلی و همزبانی دولت و ملت « هفته نامه صبح صادق، 17/1/94

9- خالقی، علی، مشروعیت قدرت از دیدگاه امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام. خمینی، 1381

10-» دولت چگونه باید با ملتِ کارفرما همدلی کند «فرهنگ نیوز، 19/1/94

11- رستمینیا، محمد اسمعیل و همکاران، بایسته های همدلی و همزبانی، قم: انتشارات زمزم هدایت،1394

12- سید رضی، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، برگرفته از مرکز جهانی اطلاعرسانی آلالبیت)ع(،balagh.net .

13- فرازنده، علی » روشها و بسترهای رسیدن به همدلی و همزبانی «روزنامه کیهان، 6/3/94

14- کاظمی، بهزاد اهداف، ابعاد و چالشهای تحقق همدلی و همزبانی دولت و ملت« فصلنامه میثاق، سال سوم، شماره 5، فصل بهار،1394

. 15- کاظمی، بهزاد سال ،» همدلی و همزبانی دولت و ملت؛ نقشه راه نظام اسلامی« ماهنامه هدایت، - . پانزدهم، شماره 156-157

16- کاظمیان پور، غلامرضا ،» ضرورتها و زمینههای همدلی و همزبانی دولت و ملت « سایت بولتن نیوز، 3/1/94

17- گرمابدری ،» افق روشن در گرو همدلی و همزبانی « ، هفته نامه صبح صادق، 17/1/94

18-اسلامی، روزنامه رسالت، 2/7/85

19- موسوی خمینی، روح الله، صحیفه امام، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

20- مویدنیا، فریبا مجله مکتب اسلام، سایت ،» اتحاد و وحدت از دیدگاه آیات و روایات اسلامى « ، مجلات دفتر تبلیغات سلامی

21- یاراحمدی، مهدی،» عرصه های همدلی و همزبانی دولت و ملت « ،  روزنامه خراسان، 17/1/94

پایگاههای اینترنتی:

1- پرتال پژوهشی و اطلاعرسانی مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی)ره(، Imam_khomeini.ir .

2-دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیتالله العظمی خامنه ای)دام عزه(، khamenei.ir .__

3- سایت مسابقات کتابخوانی  جشنواره ملی بهار  http://www.baharfestival.ir/

4- http://www.taamolnews.ir/fa/news/86868

 

 

[1] محمد اسمعیل رستمینیا و همکاران، بایسته های همدلی و همزبانی، قم: انتشارات زمزم هدایت، 1334 ، صص 14 11

[2] بهزاد کاظمی، همدلی و هم زبانی دولت و ملت؛ نقشه راه نظام اسلامی، ماهنامه هدایت، سال پانزدهم، شماره 111 15 ، ص 22

[3] علی جواهردهی، اصول قرآنی همدلی و همزبانی، روزنامه کیهان،26/1/94

[4] محمد محمدی ری شهری، میزان الحکمه، قم: انتشارات مؤسسه فرهنگی دارالحدیث، 1351 ، ج 1، حدیث 2433 ، ص 431

[5] جواهردهی، پیشین

[6] صحیفه امام، ج 3، ص 352

[7] بیانات امام)ره( در جمع نخست وزیر و اعضای هیأت دولت 1361/6/7

[8] همان،ج 21 ، ص357 بیانات در دیدار با نیروهای مسلح 28/1/68

 

[9] همان، ج 10 ، ص20 بیانات امام)ره( در دیدار با بانوان مجتمع آموزشی طیبه پیراسته لنگرود

[10] همان، ج 8، ص 5،)بیانات امام)ره( در جمع پرسنل سپاه پاسداران،8/03/58)

[11]  بیانات در دیدار با  کارگزاران نظام 27/1/77)

[12] بیانات در مراسم مشترک دانشجویان دانشگاههای افسری ارتش،4/02/82

[13] گرمابدری، پیشین. -

[14] بیانات در دیدار مردم آذربایجان به مناسبت سالگرد قیام بیست و نهم بهمن سال56    29/11/93

[15]بیانات دردیدار با مدیران صدا وسیما 07/12/70

[16] پیام تشکر در پی حضور پرشکوه مردم در انتخابات دوره هفتم مجلس2/12/82

موافقین ۰ مخالفین ۰ ۹۴/۰۱/۰۳
ابراهیم محمودزاده

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی